Hoorcollege aantekeningen BTW- en overdrachtsbelastingen
2022-
Week 1: ondernemerschap, vaste inrichting en FE
Kenmerken van de omzetbelasting
- Europese grondslag
- Ondernemerschap en vaste inrichting
- Verbruiksbelasting (bestedingsbelasting)
Wat nog meer?
- Meer-fasen-heffing
- Indirecte belasting
- Algemene belasting
- Belasting over toegevoegde waarde (btw)
Meer-fasen-heffing
Indirecte belasting
De belasting is ‘bestemd’ voor de consument, maar de heffing geschiedt bij deondernemer (de leverancier).
Omzetbelasting is een algemene belasting
Het gaat om allerlei soorten goederen, diensten, et cetera.
- In tegenstelling tot bijzondere gebruiksbelastingen (bijvoorbeeld accijnzen)
Omzetbelasting = belasting toegevoegde waarde
Wat als er een vrijstelling is: gevolg voor de heffing
Bij consument:
Verbindendheid t.a. resultaat
Strijd btw-richtlijn en nationale wet omzetbelasting
HvJ 19 januari 1982 8/81 (Ursula Becker)
- Btw richtlijn bemiddelen bij krediet vrijgesteld
- Duitse wetgeving bemiddeling bij krediet belast
HvJ: Resultaat bij onjuiste of niet-tijdige omzetting
- Belastingplichtige: keuze tussen nationale regeling en regeling btw-richtlijn
- Belastingdienst: nationale regelgeving, maar onjuiste implementatie mag belastingplichtige niet worden tegengeworpen
Maar niet mogelijk bij asymmetrisch beroep
HvJ MDDP
- Poolse onderwijsinstelling
- Polen heeft onderwijsvrijstelling te ruim geïnterpreteerd
- Alles-of niet benadering, geen cherry picking toegestaan.
De rol van het Hof van Justitie van de Europese Unie
Prejudiciële procedure
Uitleg van Unierecht op verzoek nationale rechter (art. 267 VWEU)
- HvJ beantwoordt rechtsvragen
- Nationale rechter beslist op de feitelijke casus
- Maar: het HvJEU kan wel nuttige aanwijzingen geven aan de rechter
Inbreukprocedure
Europese Commissie daagt lidstaat voor het Hof in verband met niet-nakoming vanverplichtingen (art. 258 VWEU)
Prejudiciële procedure
Lagere rechter: KAN vragen stellen
Hoogste rechter: MOET vragen stellen, tenzij sprake is van:
- Vraag niet ter zake dienend
- Acte éclairé (Hof heeft al eens uitgelegd)
- Acte clair (juiste toepassing van het Unierecht is evident)
Invloed van ongeschreven rechtsbeginselen
Misbruik van recht en fraude
HvJEU Halifax (21 feb 2006, C-255/02):
- In strijd met het doel van de richtlijn en nationale bepalingen, leiden de betrokken transacties tussen partijen tot een belastingvoordeel
- Uit het geheel van objectieve factoren moet blijken dat het doel van deze transactie om een belastingvoordeel te krijgen
HvJEU Kittel en Recolta
- Justitiabele kunnen in geval van bedrog of misbruik geen beroep op het Unierecht doen
Neutraliteitsbeginsel
Vertrouwensbeginsel
Bronnen voor dit vak
Nederlandse regelgeving
- Wet OB 1968 o Tabel I voor verlaagd tarief o Tabel II voor 0% tarief
- Uitvoeringsbesluit OB 1968
- Uitvoeringsbeschikking OB 1968
- Besluit Uitsluiting Aftrek (BUA)
Europese regelgeving
Btw-richtlijn
Belangrijke begrippen omzetbelasting
- Wie (belastingplichtige): ‘als zodanig handelende ondernemer’
- Wat: prestaties (levering goed en dienst), art. 3 en 4 Wet OB
- Waar: In Nederland, art. 1, 5 en 6 Wet OB
- Vrijstelling: art. 11 Wet OB. Indien geen vrijstelling:
- Waarover: maatstaf van heffing = vergoeding, art. 8 Wet OB
- Welk tarief: 21%, 9% (laag) en 0%, art. 9 Wet OB
- Van wie wordt btw geheven: ondernemer of verlegging naar afnemer (art. 12 Wet OB)
- Aftrek voorbelasting: Ja, mits toerekenbaar aan belaste handelingen, art. 15 Wet OB
Ongeacht welke plaats
Voor ondernemerschap is:
- Nationaliteit van de ondernemer niet relevant
- Vestigingsplaats niet relevant
Ongeacht oogmerk of resultaat
Art. 1 Wet OB
- Onder bezwarende titel
- Winstoogmerk niet vereist, wel ‘duurzaam opbrengst’- oogmerk
Uitsluitend prestaties om niet (gratis):
- Geen ondernemerschap in geval van uitsluitend prestaties om niet (gratis)
- HvJEU Hong Kong Trade
Vergoeding moet bedongen zijn – afdwingbaar
- HvJEU Tolsma o Vergoeding niet afdwingbaar en geen rechtstreeks verband
- HvJEU Town and County Factors ‘spot the ball’ (nuance op Tolsma) o Ereschuld in casu afdwingbaar
Duurzaamheid/regelmaat
Geen ondernemerschap voor incidentele prestaties
HvJEU Renate Enkler
- Aard van de goederen
- Duur van de verhuur
- Omvang clientèle
- Totaal van de opbrengsten
Maar indien sprake is van ondernemerschap incidentele aard handeling speeltgeen rol (HvJEU Kostov)
Zelfstandigheid
Sluit werknemers uit van ondernemersbegrip art. 10 btw-richtlijn
Jurisprudentie:
- HvJEU van der Steen dga in beginsel geen ondernemer
- HvJEU 13 juni 2019, C-420/18 (IO) commissaris in beginsel geen ondernemer
- HvJEU FCE Bank vaste inrichting geen zelfstandige belastingplichtige o Gevolg: geen belastbare prestaties tussen hoofdhuis en vaste inrichting, tenzij: HvJEU Skandia of HvJEU Danske Bank situatie.
Nader toegelicht: HvJEU FCE Bank
Moet een vaste inrichting als belastingplichtige worden beschouwd ten aanzien vande kosten die aan die vaste inrichting worden doorbelast?
HvJEU: Tussen hoofdhuis en vaste inrichting vinden in beginsel geen prestaties inhet economische verkeer plaats
Nuance: Skandia America Corporation en Danske Bank
Als hoofdhuis of vaste inrichting in fiscale eenheid? Dan geldt FCE niet, dan is er welsprake van onderlinge transacties in het economische verkeer
Begin en einde ondernemerschap
HvJEU Rompelman:
- Voorbereidende handelingen leiden al tot ondernemerschap
- Aantonen met behulp van objectieve gegevens
HvJEU INZO:
- Ondernemerschap kan niet met terugwerkende kracht worden ontnomen
HvJEU Fini H:
- Je blijft ondernemer tot en met laatste liquidatiehandeling
Houdstermaatschappijen: wel of geen ondernemer?
HvJEU Polysar: dividend vloeit voort uit louter eigendom van aandelen, dus geenvergoeding voor prestatie; zuiver houden van aandelen leidt niet totondernemerschap
HvJEU Floridienne/Berginvest: ondernerschap in geval van direct of indirect moeienin beheer (verrichten van diensten aan deelneming is al voldoende)
NB: Afzonderlijke vergoeding noodzakelijk. Dividend is geen vergoeding voor moeien
HvJEU Larentia + Minverva: zowel zuiver houden van aandelen als deelnemingenwaarin tegen vergoeding wordt gemoeid deels ondernemerschap (pro rata)
Overheid: wel of geen ondernemer?
Optreden overheid indien:
- Publiekrechtelijk lichaam
- Specifiek geldend juridisch regime a. Bij wet opgedragen taak
- Mits geen concurrentieverstoring a. HvJEU Carpaneto Piazentino) wel concurrentieverstoring bij slagboomparkeren.
Week 2: Prestaties
Belastbare feiten (art. 1 Wet OB)
Artikel 1, sub a Wet OB
- Leveringen van goederen en diensten, welke in Nederland door een als zodanig handelende ondernemer onder bezwarende titel worden verricht
- Levering goederen
- Verrichten van diensten
Belang onderscheid levering – dienst
Plaats van de prestatie
- Slechts prestaties die in Nederland worden verricht, zijn mogelijk onderworpen aan Nederlandse omzetbelasting
- Vrijstelling
- Btw-tarief
Levering van goederen
Art. 3 lid 7 Wet OB
Goed = voor menselijke beheersing vatbare stoffelijke objecten
M.a. goed = lichamelijke zaak (+elektriciteit, gas, warmte en koude dergelijke)
Vormen van levering, sub a
Art. 3 lid 1 sub a Wet OB Overdracht van de macht om als eigenaar te beschikken
HvJEU SAFE: Elke overdrachtshandeling van een lichamelijke zaak die een anderepartij in staat stelt daadwerkelijk over die zaak te beschikken als ware zij eigenaardaarvan
Kortom: juridische eigendomsoverdracht niet doorslaggevend
Latere arresten HR:
- Feitelijke beschikkingsmacht in combinatie met volledige economisch belang is onvoldoende voor btw-levering
- Voldoende voor btw-levering: o Koper krijgt volmacht ter verkrijging van juridische eigendom, of o Verkoper heeft verplichting tot medewerking bij een overdracht aan een derde
Vormen van levering, sub b
Art. 3 lid 1 sub b Wet OB: huurkoop
Verhuur goed, automatisch gevolgd door koop bij betaling laatste huurtermijn
Voor btw vindt levering plaats bij afgifte van het goed, dus bij aanvang huurkoop
- Btw in onmiddellijk verschuldigd.
Financial lease lijkt op levering + financiering
Operational lease lijkt op verhuur
Vormen van levering, sub c
Art. 3 lid 1 sub c: levering onroerende zaken door degene die ze heeft vervaardigd,verkrijging door opdrachtgever krachtens natrekking
- Opdrachtgever stelt stoffen ter beschikking o Bijv. grond
- Opdrachtnemer vervaardigt OG o Bijvoorbeeld aannemer bouwt nieuw onroerend goed
Het begrip ‘vervaardiging’
HvJEU Van Dijk’s Boekhuis
- Voortbrengen van een goed wat tevoren niet bestond
- Functie van gebruikte materialen anders dan functie eindproduct
Renovatie of reparatie, hoe ingrijpend ook, geeft slechts oorspronkelijke functie terugdus geen vervaardiging
HvJEU Dressuurstal Jespers
- Vervaardiging is het voortbrengen van een goed dat van tevoren niet bestond
- Paard kan niet worden beschouwd als ‘materiaal’
- Africhting is geen vervaardiging, zelfs als oorspronkelijke functie verschilt van nieuwe functie
Vormen van levering, sub d
Art. 3 lid 1 sub d Wet OB: vordering door of namens overheid
- Bijvoorbeeld onteigeningsprocedure door overheid.
- In de praktijk wordt vaak overeenkomst gesloten
Vormen van levering, sub f
Art.. 3 lid 1 sub f: aanbrengen van goed aan ander goed
- Lijkt op natrekking
- Plaats van levering bij de overeenkomst tot aanbrengen van het goed aan het andere goed art. 5 lid 1 b
Art. 3 lid 2
Beperkte rechten op onroerende zaken
- Vergoeding ≥ WEV: levering
- Vergoeding ≤ WEV: dienst
Subsidie – subsidieverstrekker betaalt deel van vergoeding voor preatie aanderde
Maatstaf van heffing: vergoeding ex art. 8 lid 2 OB
- Bij prijssubsidie is de subsidieontvanger btw verschuldigd over de subsidie.
Schadevergoeding – HvJEU Société thermale
Klant reserveert kamer. Los daarvan heeft gast de verplichting tot betaling van eenvoorschot
Twee mogelijkheden:
- Klant komt opdagen Hotel verricht prestatie tegen vergoeding, voorschot wordt verrekend met kamerprijs
- Bij annulering Hotel behoudt voorschot op grond van frans civiel recht
HvJEU:
- Voorschot werd niet betaald om kamer gereserveerd te krijgen
- Het door het hotel behouden voorschot kan niet worden gelinkt aan enige andere prestatie van hotel
- Voorschot is dan geen vergoeding voor een prestatie
- Hotel is geen btw verschuldigd over voorschot, het is een schadeloosstelling.
HvJEU Card Protection Plan
In beginsel elke dienst afzonderlijk beschouwen met twee uitzonderingen:
- Objectief gezien één prestatie? Dan niet kunstmatig splitsen
- De bijkomende dienst is voor de modale consument geen doel op zich, maar een middel om de hoofddienst zo aantrekkelijk mogelijk te maken
Dat één prijs in rekening wordt gebracht is niet beslissend.
Samengestelde prestaties
Drie mogelijkheden
- Hoofdprestatie met bijkomende prestatie (één prestatie)
- Prestatie met één economisch doel (één prestatie)
- Meer dan één prestatie
Eén of meerdere diensten?
HvJEU Purple Parking
- Parkeerprijs per dag, transport naar luchthaven wordt niet apart in rekening gebracht
- HvJEU: Parkeren en vervoer naar luchthaven = één prestatie, zijnde parkeren, waar vervoer in opgaat.
Eén economisch doel
Softwareleverancier:
A = levering standaard software op floppy = levering
B = aanpassing software = dienst
HvJEU Levob:
- Levering floppydisk met software, later gevolgd door aanpassing software
- Floppydisk ‘gaat op’ in de softwarelevering (dienst)
Meer dan één prestatie
HvJEU 16 april 2015, C-42/14.
Wojskowa verricht de volgende handelingen voor huurder:
- Levering gas, water en licht
- Ophalen afval
HvJEU: uitgangspunt: elke prestatie van de verhuurder afzonderlijk beschouwen
Maar: verhuurder kan ook één prestatie verrichten aan huurder.
Indicaties dat het afzonderlijke prestaties zijn:
- Bepaalt huurder zelf het gebruik van energieleveranties? Aanwijzing individuele meters en facturatie naar gebruik
- Heeft huurder de mogelijkheid om dienstverrichter te kiezen of rechtstreeks een contract af te sluiten (ook al wordt van die mogelijkheid geen gebruik gemaakt)
Geheel nieuwe prestatie
HvJEU Deutsche Bank
Portefeuille beheer bestaande uit:
- Beslissen over aan- en verkoop aandelen op basis van marktanalyse = btw belast
- Aandelen vervolgens daadwerkelijk aan- en verkopen = btw vrijgesteld
HvJEU:
Eerst kijken of sprake is van één of meerdere prestaties
- Gemiddelde consument wenst combinatie van beide af te nemen
- Beide elementen zijn zo nauw verbonden dat splitsen kunstmatig is
- Dus: één prestatie btw-belast of vrijgesteld.
Plaats van dienst
Bij levering sluit de plaats van heffing aan bij de goederenstroom
Bij diensten sluit de plaats van heffing aan bij de plaats van de dienstverstrekker(B2B) of (B2C)
Hoofdregel plaats van dienst
Business to business
- Voor een als zodanig handelende ondernemer (art. 7 lid 7 a)
- Zie ook art. 7 lid 7 b voor plaats-van-dienst regels is een rechtspersoon die voor btw-doeleinden is geïdentificeerd ook btw-ondernemer.
Business to consumer
- Consumenten
- Rechtspersonen niet-geïdentificeerd
Art. 6 lid 1 (B2B):
De plaats van een dienst, verricht voor een als zodanig handelende ondernemer, isde plaats waar die ondernemer de zetel van zijn bedrijfsuitoefening heeft gevestigd.
Art. 6 lid 2 (B2C):
De plaats van een dienst, verricht voor een andere dan ondernemer is de plaatswaar de dienstverrichter de zetel van zijn bedrijfsuitoefening heeft gevestigd.
Zetel van bedrijfsvoering
Voornaamste beslissingen betreffende de algemene leiding en centralebestuurstaken
Artikel 6a OB: tussenpersonen
Voorwaarden:
Afnemer is B2C, en tussenpersoon handelt op naam en voor rekening derde
HvJEU (Lipjes): Bij bemiddelen tussen particulieren: regels plaats van levering /dienst naar analogie toepassen.
Artikel 6b OB: Onroerende zaken
Plaats waar onroerend goed is gelegen
Artikel 6c lid 1: personenvervoersdiensten
Naar rato afgelegde afstanden
- Plaats dienst (6c lid 1)
Artikel 6c lid 2: non-EU vervoersdiensten goederen
Naar rato afgelegde afstanden
Artikel 6d OB: culturele diensten
Voorwaarden:
- Afnemer is B2B
- Verlenen van toegang tot of met de toegangsverlening samenhangende dienst
- Culturele, artistieke, sportieve, wetenschappelijke, educatieve, etc Plaats evenement
Artikel 6e lid 1, culturele diensten
Voorwaarden:
- Afnemer is B2C
- Diensten in verband met culturele, artistieke, sportieve, etc Plaats activiteit
Artikel 6 e lid 2 a: vervoer samenhangende diensten
Voorwaarden:
- Afnemer is B2C
- Activiteiten die met vervoer samenhangen
- EU en non-EU Plaats dienst daadwerkelijk verricht